روماتیسم مفصلی یا همان آرتریت روماتوئید یک نوع بیماری مزمن و خودایمنی می باشد. حمله سیستم ایمنی به سلول های بدن مخصوصا سلول های سینوویوم مفاصل بدن و در نهایت بروز ضعف و اختلال در سیستم ایمنی باعث ایجاد این بیماری التهابی مفاصل می شود. علت دقیق بروز این وضعیت تاکنون مشخص نشده است. این بیماری معمولا مفاصل را به طور قرینه درگیر می کند.
انواع بیماری های مرتبط با روماتیسم
روماتولوژی یکی از فوق تخصص های پزشکی می باشد که به بررسی تشخیص و درمان بیماری های بافت همبند و روماتیسم می پردازد. بیماری روماتیسم به انواع مختلفی تقسیم بندی می شود که عبارت است از:
- اختلالات روماتیسمی
- التهاب مفصل روماتیسمی یا آرتریت روماتوئید
- فیبرومیالژیا
- نقرس
- آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان
- آرتریت پسوریازیس
- اسپوندیلیت انکیلوزان
- پلی میوزیت
- واسکولیت
اختلالات روماتیسمی
دردهای مزمن مانند درد مفاصل دست ها و پاها، گردن و کمر به علت بیماری عفونی به وجود می آید، مانند بیماری لایم، کوکسیدیومیکوز یا تب دره و چیکونگونیا. مهمترین بیماری این گروه که در ایران شناخته شده است آرتریت بعد از گلو درد چرکی نوع استرپتوکوکی است که تب روماتیسمی نامیده می شود.
التهاب مفصل روماتیسمی یا آرتریت روماتوئید
این نوع بیماری یک عارضه خودایمنی می باشد و زمانی که سیستم ایمنی بدن بافت های سالم را بیگانه می پندارد به آن ها حمله کرده و موجب نابودی آن ها می شود و نتیجه این مسئله بروز بیماری روماتیسم می باشد. آرتریت روماتوئید موجب التهاب و تورم دردناک مفاصل می شود. این بیماری در شرایط حاد باعث ناتوانی های جسمی می شود.
فیبرومیالژیا
فیبرومیالژیا یک نوع بیماری مزمن با علائم منحصر به فرد است که درد موضعی در سیستم عضلانی اسکلتی ایجاد می کند.
نقرس
نقرس که غالبا انگشتان پا را درگیر می کند.
آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان
شایع ترین نوع آرتریت در نوجوانان است که ممکن است در برخی موارد با تب و بثورات جلدی همراه باشد.
آرتریت پسوریازیس
معمولا انگشتان دست و پا را درگیر می کند و موجب التهاب شدید پوست می شود.
اسپوندیلیت انکیلوزان
شایع ترین درگیری کل ستون فقرات است که در برخی از موارد علاوه بر ستون فقرات بر روی لگن، زانو و شانه ها تاثیر می گذارد.
پلی میوزیت
که بر عضلات تاثیر گذاشته و قادر است کل بدن را تحت تاثیر قرار دهد.
واسکولیت
به معنی التهاب رگ ها که باعث تغییر در وضعیت طبیعی دیواره رگ های خونی می شود.
دلایل ابتلا به بیماری روماتیسم
برخی از عوامل که ابتلا به روماتیسم مفصل را افزایش می دهد، عبارت است از:
- سابقه ابتلا به بیماری های عفونی و ویروسی
- اعتیاد به مواد حاوی کافئین
- عوامل ژنتیکی و سابقه خانوادگی
- سوء مصرف مواد مخدر و کشیدن سیگار
- سن (این بیماری معمولا در سنین متوسط رخ می دهد. اکثرا در سنین بین 30 الی 60 سال)
- اضافه وزن و چاقی
- جنسیت (به طور کلی خانم ها بیشتر از آقایان مستعد ابتلا به بیماری روماتیسم هستند)
علائم و عوارض روماتیسم
این بیماری دارای علائمی است که اغلب در مفاصل کوچک بدن دیده می شود و باید تحت درمان قرار بگیرد، زیرا عدم توجه به این علائم موجب عوارض جدی می شود. در ادامه به برخی از شایع ترین و عمده ترین علائم این بیماری اشاره می کنیم:
- تورم وگرمی مفاصل که با درد همراه است.
- عفونت (معمولا داروهایی که به منظور مقابله با روماتیسم مصرف می شود، سیستم ایمنی بدن را مختل می کنند و همین امر موجب بروز عفونت می شود.)
- سندرم تونل کارپال
- مشکلات قلبی (روماتیسم موجب مسدود شدن جریان قلب نیز می شود.)
- حساسیت مفاصل درگیر به لمس و فشار
- ضعف و خستگی مزمن
- درگیری عروق خونی و عصبی
- درد و التهاب مفاصل که اغلب به صورت قرینه رخ می دهد.
- لنگ زدن در هنگام راه رفتن
- کاهش دامنه حرکتی مفاصل درگیر
- ندول های روماتیسمی
- خشکی مفاصل مخصوصا پس از بی حرکتی طولانی مدت مفصل
- بی اشتهایی
- التهاب یا زخم لثه
- بروز دردهای مبهم عضلانی
- دفورمیتی و تغییر شکل مفاصل درگیر
- تنگی نفس و خشک شدن چشم و دهان
- پوکی استخوان
- بیماری ریه و لنفوم
روش های درمان روماتیسم
تاکنون هیچ گونه درمان قطعی برای این بیماری شناخته نشده است. اما با رعایت برخی نکات و روش های درمانی می توان از پیشرفت آن جلوگیری کرد، و به میزان قابل توجهی اثرات آن را کاهش داد. در ادامه به چند مورد از این روش ها اشاره می کنیم:
- افزایش دانش و اطلاعات در خصوص بیماری روماتیسم
- مصرف برخی داروها با توصیه پزشک مانند داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی، کورتیکواستروئید و داروهای تعدیل کننده روماتیسم
- مشورت دوره ای با پزشک روماتولوژیست با هدف کنترل و عدم پیشرفت بیماری
- حفظ روابط اجتماعی که به صورت غیر مستقیم موجب بهبود شرایط جسمانی می شود.
- حفظ صبر و آرامش و کنترل فشارهای عصبی
- مشارکت و همراهی افراد خانواده
- ورزش و فعالیت های جسمانی مستمر، متناسب با شرایط و شدت بیماری
- استفاده از ماساژ درمانی به جهت بهبود شرایط فعلی
- استفاده از کمپرس گرم یا سرد برای تسکین درد
- برنامه ریزی فعالیت های روزانه به جهت تعیین میزان استفاده از مفاصل در طول روز
- ایجاد تغییراتی در چینش وسایل منزل به منظور سهولیت در استفاده از آن ها
- پیروی از رژیم غذایی مناسب و حاوی انواع ویتامین ها و مواد مغذی
- حفظ استقلال و حریم شخصی بیمار
- عوامل بیولوژیک
- فیزیوتراپی که شامل الکتروتراپی به منظور کاهش درد، افزایش انعطاف پذیری، قدرت و حرکت مفصل، برای جلوگیری از خشکی و تفییر شکل مفاصل و همچنین ضعف عضلات صورت می گیرد.
- عمل جراحی که در شرایط حاد توسط پزشک توصیه می شود. شامل روش های سینووکتومی، ترمیم تاندون، فیوژن مفصل و تعویض کامل مفصل
کلام آخر
هنگام مشاهده علائم و نشانه های روماتیسم باید هر چه سریع تر به یک پزشک ارتوپد متخصص مراجعه کنید و درمان را آغاز کنید. چرا که با پیشرفت بیماری علائم غیر قابل کنترل می شود.
مطلب پیشنهادی دیگر: آرتروز و نحوه درمان آن