شایع ترین بیماری مفصلی طولانی مدت، آرتروز (OA) می باشد که با نام های بیماری مفصل دژنراتیو، آرتریت تحلیل برنده و آرتروز ساییدگی نیز شناخته می شود. آرتروز یک نوع بیماری پیش رونده است که پنج مرحله از 0 تا 4 را شامل می شود. این بیماری اغلب در افراد مسن به وجود می آید، اگر چه ممکن است در بزرگسالان هم در هر سنی رخ دهد.
علائم متداول بیماری OA – Osteoarthritis
در حالت کلی دو استخوان توسط مفصل به هم می پیوندند، انتهای این استخوان ها با بافت محافظی که غضروف نامیده می شود پوشانده شده اند. این بیماری باعث می شود که این غضروف ها تجزیه شوند و در نتیجه استخوان های مفصل به هم ساییده شوند. این عامل منجر به سفتی، درد و سایر علائم می شود. افرادی که دچار آرتروز شدید هستند، بافت محافظ یا همان غضروف در یک یا چند مفصل کاملا از بین رفته است. اصطکاک بین دو استخوان منجر به علائم شدیدی مانند موارد زیر می شود:
افزایش درد
درد ممکن است در هنگام تحرک و در برخی موارد حتی در زمان استراحت احساس شود.
افزایش تورم و التهاب
مایع سینوویال در حالت معمول به کاهش اصطکاک در حین حرکت کمک می کند. اما اگر مقدار این مایع بیشتر شود منجر به تورم مفصل خواهد شد و در نهایت درد و تورم را افزایش می دهد.
بی ثباتی مفصل
مفاصل ممکن است از ثبات کمتری برخوردار باشد. اگر آرتروز تشدید شود احتمالا در ناحیه زانو، فرد دچار قفل شدن یا به اصطلاح کمبود حرکت ناگهانی شود.
کاهش دامنه حرکت
بر اثر این عارضه ممکن است به علت سفتی یا درد مفاصل، فرد قادر به حرکت نباشد و همین امر موجب آزار او شود.
و برخی از علائم دیگر مانند ضعف عضلانی، خار استخوان و تغییر شکل مفصل، در مراحل پیشرفته تر ممکن است برای فرد اتفاق بیافتد.
انواع آرتروز
هر مفصلی ممکن است توسط آرتروز آسیب ببیند، اما این بیماری معمولا مفاصل دست، زانو، پهلو و ستون فقرات را درگیر می کند. هنگام بروز علائم آرتروز برای این که مطمئن شوید به کدام مورد مبتلا شده اید بهتر است از یک پزشک متخصص کمک بخواهید. انواع آرتروز به عبارت زیر می باشد:
- آرتروز دست
- آرتروز مفصل ران
- آرتروز زانو
- آرتروز گردن
- آرتروز ستون مهره ها
آرتروز دست
این نوع آرتروز ممکن است یک یا چند ناحیه از دست شما را دربر بگیرد. این نواحی شامل نوک انگشتان، انگشت وسط هر دست، مچ دست و مفصل اتصال انگشت شست و مچ دست می باشد. مفصلی که درگیر آرتروز شده باشد علائم زیر را در برمی گیرد:
- مشکل در حرکت دادن انگشتان شست
- سفتی و سختی
- درد و تورم
- ضعف و سرخی
- کاهش دامنه حرکت
- مشکل در گرفتن و نگه داشتن اشیا
- صدای خرد شدن هنگام حرکت انگشتان دست
این مشکل در زنان شایع تر از مردان می باشد و معمولا با تغییر در سبک زندگی و در برخی موارد با جراحی بهبود می یابد.
آرتروز مفصل ران
این نوع آرتروز در یک یا هر دو لگن رخ می دهد. این عارضه موجب تحلیل رفتن تدریجی می شود اما با استفاده از فیزیوتراپی، دارو و ورزش می توان سال ها با علائم مقابله کرد. در صورت تشدید وضعیت، پزشک ممکن است تزریق استروئید، سایر داروها یا حتی جراحی را پیشنهاد کند.
آرتروز زانو
آرتروز زانو که با نام استئوآرتریت و استئوآرتروز نیز شناخته می شود، یک نوع بیماری تخریبی پیش رونده در ناحیه مفاصل زانو می باشد که علائمی مانند درد و محدودیت های حرکتی را شامل می شود. از این بیماری به عنوان آرتروز پیری نیز یاد می شود، چرا که با افزایش سن بیمار افزایش پیدا می کند و شیوع آن در زنان بیشتر از مردان به چشم می خورد. این نوع نیز ممکن است در یک یا در هر دو زانو اتفاق بیافتد.
عواملی مانند سن، ژنتیک و آسیب دیدگی زانو می تواند فرد را مبتلا به آرتروز زانو کند. علائمی که نشان دهنده این مورد هستند عبارت است از:
- احساس درد در حین فعالیت های جسمانی و رفع آن با استراحت
- سختی و گرفتگی مفاصل مخصوصا در اوایل صبح بعد از بیداری
- محدودیت در بالا رفتن از پله ها
- تورم مفاصل درگیر
- کاهش تحرک مفاصل
- وجود صدای ساییده شدن مفاصل
آرتروز گردن
این بیماری وابسته به سن است و در هر دو جنس رخ می دهد. زمانی که غضروف های اطراف مفصل شروع به تحلیل رفتن کنند، آرتروز گردن شکل می گیرد. علائمی که نشان دهنده این مورد هستند شامل موارد زیر می باشد:
- ضعف عضلانی
- سردرد (بیشتر در پشت سر)
- احساس درد در تیغه شانه، پایین بازو یا انگشتان
- سفتی در گردن
- بی حسی یا سوزن سوزن شدن در بازوها یا پاها
- از دست دادن کنترل روده در موارد جدی تر
- از دست دادن تعادل در مواقع حاد
آرتروز ستون فقرات
اولین نشانه آرتروز ستون مهره ها کمر درد می باشد که بیشتر در زنان قابل مشاهده است. ضربه به ستون فقرات و افزایش سن دو عامل اصلی در ایجاد این نوع آرتروز هستند. شدت علائم این مدل، متفاوت می باشد، در ادامه به برخی از این علائم اشاره می کنیم:
- ضعف، سوزن سوزن شدن یا بی حسی در بازوها یا پاها
- سفتی یا بروز حساسیت به لمس در مفاصل پشت
- کاهش دامنه حرکت
توجه به این علائم بسیار حائز اهمیت است، چرا که در صورت عدم درمان آرتروز نخاعی، این علائم تشدید شده و منجر به ناتوانی فرد می شود.
دلایل ایجاد
آرتروز ممکن است در تمامی سنین رخ دهد اما شیوع آن در افراد بالای 60 سال بیشتر به چشم می خورد. برخی از عوامل خطرسازی که باعث بروز این نوع عارضه می شوند عبارت است از:
- افزایش سن
- استعداد ژنتیکی
- داشتن سابقه آسیب مفصلی
- سابقه بیماری های استخوان و مفاصل مانند روماتیسم مفصلی و اختلالات متابولیکی خاص، مانند هموکروماتوز یا آکرومگالی
- ضعف عضلات ران
- اضافه وزن و چاقی
- استفاده بیش از حد از مفاصل
- اعمال فشار به مفاصل
درمان آرتروز
این بیماری مزمن متاسفانه هیچگونه درمان قطعی ندارد، اما روش هایی برای مدیریت علائم آن وجود دارد. مدیریت طولانی مدت این علائم شامل چند مورد می باشد:
- مدیریت علائمی مانند درد، تورم و خشکی
- بهبود قابلیت حرکت و انعطاف پذیری مفاصل
- حفظ وزن مناسب با استفاده از رژیم غذایی سالم
- انجام فعالیت های جسمی مناسب و آموزش روش های استفاده مناسب از مفاصل
- استفاده از برخی داروها مانند مسکن ها، اسید هیالورونیک، کورتیکواستروئیدها، داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی
- تمرین های انعطاف پذیری و حرکتی
- معرفی و ارائه دستگاه های کمکی
- سرما درمانی و گرما درمانی
- عمل جراحی در شرایط حاد
سخن پایانی
پیشرفت آرتروز می تواند عوارض خطرناکی برای بیمار در برداشته باشد و موجب اختلال در روند فعالیت های روزمره وی شود. از این رو تشخیص به موقع و آغاز روش های درمانی می تواند بسیار موثر باشد و از پیشرفت بیماری جلوگیری نماید. بنابراین مشورت با پزشک متخصص و اعلام علائم بیماری امری ضروری می باشد.
مطلب پیشنهادی دیگر: انواع کبد چرب و نحوه درمان آنها