پیچیده ترین عضو بدن مغز است که وظیفه دارد وضعیت درونی بدن را مدیریت کند. اگر در کار این عضو مهم کوچکترین اختلالی وارد شود، مشکلات زیاد و در برخی موارد غیر قابل جبران به وجود می آید. یکی از مشکلات رایجی که متاسفانه افراد زیادی را درگیر می کند، عارضه خطرناک سکته مغزی یا به اصطلاح بالینی ایسکمی می باشد. این عارضه زمانی رخ می دهد که جریان خون قسمتی از مغز، کاهش یافته یا قطع شود. این عامل باعث می شود که اکسیژن و مواد مغذی به مغز نرسد و همین امر در عرض چند دقیقه سلول های مغزی را از بین می برد. این عارضه پرمخاطره یک فوریت پزشکی محسوب می شود و درمان آن باید بدون اتلاف وقت و بالافاصله انجام شود. اقدامات سریع در رابطه با درمان سکته مغزی می تواند میزان تخریب مغزی را کاهش دهد و از عوارض بعدی جلوگیری کند.
علائم سکته مغزی
اگر بلافاصله پس از بروز سکته مغزی درمان های مرتبط آغاز شوند، تاثیر بیشتری بر روند بهبودی می گذارند. بنابراین توجه به زمان شروع علائم می تواند از خطرات جبران ناپذیر جلوگیری کند. در ادامه به برخی از شایع ترین علائم و نشانه های این عارضه اشاره می کنیم:
اشکال در تکلم و فهم مطالبی که شنیده می شود. ممکن است دچار گیجی شویم و لغات را نامفهوم بیان کنیم.
فلج یا بی حسی صورت، دست ها و پاها که ممکن است به طور ناگهانی اتفاق بیافتد.
مشکلات بینایی در یک یا هر دو چشم مانند تاری دید ناگهانی یا دوبینی.
سردردی که به طور ناگهانی شروع شود و بسیار شدید باشد. در برخی موارد شدت سردرد به قدری است که همراه با علائمی مانند سرگیجه، منگی، حالت تهوع و گاه تغییر در سطح هوشیاری اتفاق می افتد.
کسب اطلاعات بیشتر: آشنایی با انواع سردرد
در هنگام بروز سکته مغزی ممکن است به برخی مشکلات در راه رفتن مانند لنگیدن دچار شویم و تعادل خود را از دست بدهیم. در شرایط حاد احتمال دارد به صورت ناگهانی درک خود را از مکان یا جایی که در آن جا قرار داریم، از دست بدهیم.
توجه: در صورت بروز نشانه های ذکر شده حتما بدون اتلاف وقت به پزشک مراجعه کنید، حتی اگر علائم کاملا از بین رفته باشد.
انواع سکته مغزی
به طور عمده 2 علت باعث بروز سکته مغزی می شود که عبارت است از:
حالت اول (ایسکمیک)
این حالت هنگامی اتفاق می افتد که یکی از شریان های مغز مسدود یا تنگ می شود، که به آن اصطلاحا سکته مغزی ایسکمیک می گویند. بسته شدن یا تنگ شدن یکی از رگ های مغز باعث می شود که جریان خون به صورت قابل توجهی کاهش یابد، که به این حالت ایسکمی می گویند.
تنگ و بسته شدن عروق خونی به دلیل تجمع چربی در جداره عروق اتفاق می افتد.
حالت دوم (هموراژیک)
در این حالت یکی از شریان های مغز دچار پارگی می شود و یا خون از آن نشت می کند، که به آن سکته مغزی ناشی از خونریزی یا سکته هموراژیک می گویند. این خونریزی در شرایط مختلفی که مغز را تحت تاثیر قرار می دهند، رخ می دهد. برخی از این شرایط عبارت است از:
- استفاده بیش از حد از دارو های ضد انعقاد
- ضربه مغزی مانند ضربه های ناشی از حوادث و تصادفات
- کنترل نکردن فشارخون بالا
- برخی از نقص های مادرزادی عروق مغزی مانند آنوریسم
- ضعف دیواره عروق مغز که به دلیل تجمع غیر طبیعی پروتئین ها در جداره رگ های مغزی اتفاق می افتد.
سکته مغزی هموراژیک به دو دسته کلی تقسیم بندی می شود که شامل موارد زیر است:
خونریزی داخل جمجمه ای که شایع ترین نوع سکته هموراژیک است و در هنگام وقوع، یک شریان در مغز پاره شده و خون در بافت های اطراف جمع می شود.
خونریزی ساب آراکنوئید که شیوع کمتری دارد و زمانی که خونریزی در فضای بین مغز و بافت نازک پوشاننده ایجاد می شود، رخ می دهد.
عوامل افزاینده ابتلا به سکته مغزی
عوامل متعددی ابتلا به سکته مغزی را افزایش می دهند، برخی از عمده ترین این عوامل شامل موارد زیر می باشد:
عوامل مربوط به سبک زندگی شامل
- بی تحرکی
- مصرف مواد مخدر مانند متامفتامین و کوکائین
- چاقی و افزایش وزن
- مصرف بیش از حد الکل
عوامل خطرزای طبی
- دیابت
- فشارخون بالا
- بیماری های قلبی عروقی مانند نارسایی قلب، آریتمی قلب یا عفونت های قلب
- کلسترول بالا
- آپنه خواب انسدادی
- استعمال فعال یا غیر فعال دخانیات
- سابقه سکته مغزی در خانواده
سایر عوامل مرتبط با ریسک بالا
- سن (افراد بالای 55 سال ریسک بیشتری دارند.)
- هورمون ها (استفاده بیش از حد از قرص ضدبارداری یا هورمون های حاوی استروژن)
- جنسیت (سکته مغزی در مردها بیشتر از زنان رخ می دهد.)
راه های پیشگیری از سکته مغزی
از آن جا که پیشگیری بهتر از درمان است، توصیه می شود برای جلوگیری از سکته مغزی علاوه بر آگاهی از دلایل بروز این عارضه خطرناک، سبک زندگی سالم را در پیش بگیرید و به توصیه های زیر عمل کنید:
- حفظ وزن نرمال
- ترک مصرف دخانیات
- کنترل فشار خون
- مدیریت دیابت
- ورزش منظم
- کاهش میزان کلسترول و چربی اشباع شده در رژیم غذایی
- درمان آپنه انسدادی خواب
- رژیم غذایی غنی از میوه ها و سبزیجات
- پرهیز از نوشیدن الکل
درمان سکته مغزی
سکته مغزی بر اساس نوع آن (ایسکمیک یا هموراژیک) درمان های متفاوتی دارد. معمولا برای درمان نوع ایسکمیک به جهت رفع انسداد شریان بر اساس شرایط بیمار پزشک متخصص از داروهای تزریقی یا روش های جراحی استفاده می کند. اما در رابطه با سکته مغزی هموراژیک، درمان با هدف کنترل خونریزی و برداشتن فشار اضافی از بافت مغز انجام می شود. از این رو داروهای ضد انعقادی، داروهای کاهنده فشار مغز و در صورت لزوم عمل جراحی جزء شیوه های درمانی این نوع می باشد.
کلام آخر
با توجه به خطرات ناشی از این بیماری، توجه به علائم این بیماری اهمیت بسیار ویژه ای دارد. بنابراین برای حفظ سلامتی و دفع خطر، بهتر است علاوه بر آگاهی از علائم این عارضه با در پیش گرفتن سبک زندگی سالم به پیشگیری از ابتلا به این بیماری بپردازیم.
بیشتر بدانید: سکته قلبی و روش های پیشگیری و درمان آن