خواب یک وضعیت فیزیولوژیکی و روانشناختی است که در آن طی یک فرآیند طبیعی، ذهن و بدن به طور موقت به یک حالت تفکر واقعیت نپذیر می‌پیوندند. در طول دوره خواب، فعالیت‌های مغزی، طیفی گسترده از فعالیت‌های مختلف را شامل می‌شود که به صورت الکترودها در نواحی مختلف مغز قابل رصد و ثبت هستند.
خواب دارای چرخه‌های مختلفی است که به عنوان مراحل خواب شناخته می‌شوند. دو نوع اصلی خواب عبارتند از خواب REM (Rapid Eye Movement) و خواب غیر-REM.
در مرحله REM، فعالیت‌های مغزی شبیه به زمانی که بیدار هستید، اما عضلات بزرگ‌ترها به طور موقت غیرفعال می‌شوند و تعداد زیادی از رویاها و خواب‌های واقعیت نپذیر رخ می‌دهد.
در مقابل، در مراحل غیر REM، خواب عمیق‌تری دارید که به نوبه خود به چندین مرحله تقسیم می‌شوند و فعالیت‌های مغزی و عملکرد بدنی تغییر می‌کنند.
خواب دارای نقش‌های مهمی در ترمیم بدن، بهبود حافظه، تنظیم هورمون‌ها، افزایش تمرکز و همچنین ترتیب و تنظیم فعالیت‌های روزانه است. افراد به طور میانگین نیاز دارند که روزانه حدود 7 تا 9 ساعت خواب داشته باشند تا به بهترین عملکرد فیزیکی و ذهنی برسند.
داشتن خواب باکیفیت
کیفیت خواب به ارتباط با چگونگی عمق، ترتیب، و بازیابی از مراحل مختلف خواب اشاره دارد. چندین عامل می‌توانند تأثیر مستقیم بر کیفیت خواب داشته باشند:
مدت زمان خواب
مدت زمان کافی خواب اهمیت دارد. عدم خواب کافی یا خواب بیش از حد می‌تواند کیفیت آن را کاهش دهد.
سیکل‌های خواب
خواب دارای چرخه‌های مختلفی است که به مراحل REM و غیر-REM تقسیم می‌شوند. یک سیکل خواب کامل شامل مرور این مراحل است. تکراری بودن این سیکل‌ها و بازیابی مناسب از هر مرحله به کیفیت خواب کمک می‌کند.
خواب عمیق
مراحل خواب عمیق به ترتیب از مرحله ۳ تا مرحله ۴ از مراحل غیر REM شناخته می‌شوند. در این مراحل، ترمیم بدن و ترتیب دهی به اطلاعات حافظه ایجاد می‌شود.
خواب REM
این مرحله معمولاً با رویاها همراه است و نقش مهمی در فرآیندهای روانشناختی دارد. عدم دستیابی به خواب REM ممکن است به کاهش تمرکز و توجه، تنش‌های عصبی و مشکلات حافظه منجر شود.
محیط خواب
محیط خوابی که آرامش بخش باشد و از تداخل‌های صوتی و نوری کمی برخوردار باشد، به کیفیت آن کمک می‌کند.
فعالیت‌های روزانه
فعالیت‌ها و عادات روزانه مانند مصرف غذا و نوشیدنی، ورزش، استفاده از تکنولوژی قبل از خواب و… می‌توانند به کیفیت خواب تأثیر بگذارند.
اضطراب و استرس
استرس روزانه و اضطراب می‌توانند به کاهش کیفیت خواب و حتی به بریدگی از مراحل خواب منجر شوند.
اختلالات خواب
اختلالات مانند بی‌خوابی (اساساً انسومنی)، خواب پریده (اختلال REM) و سایر مشکلات می‌توانند به کاهش کیفیت آن منجر شوند.
برای داشتن خواب با کیفیت، مهم است به روال‌های سالم خواب پیوسته، از محیط مناسب استفاده کنید، استرس‌ها را کاهش دهید، و در صورت وجود مشکلات مرتبط با خواب، به پزشک یا روانشناس مراجعه کنید.
